De (on)belangrijke spatie

‘Wat maakt het nou uit dat er een spatie te veel staat? Je begrijpt toch wel wat ik bedoel?’ Maar begrijp ik dat ook echt wel? Dit is namelijk precies waar de schoen wringt. Die spatie juist gebruiken zorgt er nou net voor dat iets duidelijk is of voor verwarring zorgt. Dit ondervond ik laatst aan den lijve tijdens de Zweedse les. In het Zweeds is die spatie misschien zelfs nog crucialer dan in het Nederlands. Daar moet de spatie ook duidelijk wel of niet hoorbaar zijn in de gesproken taal. Nietsvermoedend werd er een stuk tekst over Ingmar Bergman voorgelezen. Door het weglaten van de spatie ging het opeens niet meer over zes films (sex filmer) maar in plaats daarvan ging het over de seksfilms (sexfilmer) van de beste man.

Het belang van aan elkaar schrijven en uitspreken van samenstellingen in het Zweeds werd in de les verder uitgelegd met het voorbeeld en brun hårig sjuk sköterska en en brunhårig sjuksköterska, wat zich ook mooi laat lenen voor het Nederlands. Laat mij aan de hand hiervan het beeld schetsen van hoe (on)belangrijk die spatie daadwerkelijk is. Het eerste voorbeeld kan worden vertaald als ‘een bruine harige zieke verpleger’ en het tweede als ‘een bruinharige ziekenverpleger’. En dat kan nogal voor een wezenlijk verschil veroorzaken wanneer een castingsbureau op zoek gaat naar een acteur die bruin en harig is om een verpleger te spelen die ook nog zelf ziek blijkt in plaats van naar een bruinharige acteur die de rol van verpleger op zich kan nemen. Zo zal ook de beeldvorming van de lezer bij zogenoemde ‘blinde’ media zoals een roman, totaal niet overeenkomen met de bedoeling van een auteur. En wat te denken van een door foutief spatiegebruik beschrijving van een verdachte in een politierapport?